شناسایی و پهنه بندی مناطق کارستی استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از تصاویر ماهواره ایی

ستان چهارمحال و بختیاری در قسمت های مرکزی رشته کوه زاگرس در جنوب غربی ایران قرار گرفته است، که به دلیل دارا بودن رخنمون های وسیع آهکی و دولومیتی، تأثیر گسل ها و تکتونیک پیشرفته، بارش مناسب، توپوگرافی مرتفع و سنگ آهک نسبتاً خالص، از پتانسیل زیاد و قابل توجهی از نظر توسعه کارست و تشکیل سیماهای ژئومورفولوژی کارست از قبیل کارن ها، غار، چشمه های کارستی و ... ، همچنین منابع آب کارستی برخوردار است. از نظر زمین شناسی بخش اعظم این استان در پهنه زمین ساختی زاگرس رورانده قرارگرفته، که این ویژگی بر وضعیت کارست شدگی و منابع آب آن تأثیر به سزایی داشته است و باعث گردیده تا چشمه های کارستی بزرگی در این استان رخنمون داشته باشند. هدف از این پژوهش شناسایی پهنه های کارستی و بررسی عوامل موثر بر توسعه کارست در منطقه، از جمله ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارندگی، پوشش گیاهی، زمین-شناسی، فاصله از گسل، همچنین بررسی ارتباط بین منابع آب و کارست و در نهایت، پهنه بندی مناطق کارستی می باشد. به منظور دست یابی به اهداف تحقیق ابتدا نقشه پهنه های کارستی از روی الگوهای مشخص که بر روی تصاویر ماهواره ایی دارند، تهیه و از طریق بازدیدهای صحرایی صحت آنها تأیید شد. در مرحله بعد هر کدام از این لایه ها با لایه پهنه های کارستی قطع داده شد و عوامل موثر در پدیده کارست بررسی شد و اقدام به تهیه ی نقشه ی پهنه بندی مناطق کارستی در 5 طبقه استعداد کارستی شدن خیلی کم (فاقد استعداد)، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد، گردید. به منظور پهنه بندی مناطق کارستی، از نرم افزارgis arc و از روش ahp برای وزن دهی کلاس های لایه های اطلاعاتی استفاده شد. تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده نشان داد که، بیشترین سطح پهنه های کارستی در شیب های 20-10 درجه و در جهات شمالی، ارتفاعات بالاتر از 3000 متر و بارندگی های بالاتر از 725 میلیمتر تشکیل شده اند، همچنین بیشتر سازندهای حساس به کارستی شدن در منطقه، سازندهای کربناته و آهکی گروه بنگستان و ایلام می باشد و در مورد تأثیر تکتونیک در شکل گیری مناطق کارستی، نتایج نشان داد که قسمت اعظم مناطق کارستی در فواصل نزدیک به گسل ها (<1000متری) قرار دارند. همچنین در این تحقیق به دلیل اهمیت منابع آب کارستی رابطه ی بین مناطق کارستی با چشمه های عمده کارستی استان و با دبی-های بسیار بالا نیز مورد بررسی قرار گرفت، که نشان داده شد که قسمت اعظم مناطق کارستی در فواصل نزدیک چشمه ها با دبی بالا (<10 کیلومتری) قرار دارد و جنس سازند تشکیل دهنده ی این چشمه ها اکثرًا سازندهای کربناته و آهکی می باشد، که این رابطه بیانگر تأثیر مثبت مناطق کارستی و جنس سازند در تشکیل منابع آبی و بالا بردن دبی چشمه ها است. همچنین نقشه ی پهنه بندی نشان داد که قسمت اعظم استان دارای استعداد بالایی برای کارستی شدن است (33.97 درصد استعداد زیاد و خیلی زیاد برای کارستی شدن و 29.60 درصد دارای استعداد متوسط)، همچنین به منظور ارزیابی دقت و صحت نقشه پهنه بندی اقدام به بررسی ارتباط چشمه های کارستی با این نقشه شد، نتایج نشان داد که اکثر چشمه های مهم کارستی و پر آب در مناطق با استعداد زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته اند و هم پوشانی نقشه مناطق شناسایی شده با نقشه پهنه بندی نیز بیانگر تطابق این دو با هم بوده که هم بیانگر صحت مناطق کارستی شناسایی شده و هم گویای کارایی مدل برای پهنه بندی مناطق کارستی منطقه مورد مطالعه از نظر استعداد به کارستی شدن است.